Zorg en Welzijn

Zorg voor elkaar: maatschappelijke participatie

Naast individuele ondersteuning richt de gemeente zich op ondersteuning van groepen inwoners en gemeenschappen gericht op meedoen. Deze zorg voor elkaar noemen wij maatschappelijke participatie. Onze ondersteuning richt zich op het faciliteren van (groepen) inwoners. Dit doen we door het bieden van bewonersondersteuning (opbouw-, jongeren en ouderenwerk), het faciliteren van plekken om elkaar te ontmoeten (zoals de Huizen van de Wijk), het ontplooien van gezamenlijk activiteiten en het faciliteren van het verenigingsleven.

Het betreft de volgende producten:

1. Communicatie.

We investeren meer dan ooit in communicatie vanuit de kapstok Samen zijn wij Venlo. We stellen voor alle actuele thema’s een communicatieplan op. En we blijven werken met de klankbordgroep communicatie, bestaande uit inwoners. Daarnaast is eind 2017 onder Samen zijn wij Venlo een sociale kaart ontwikkeld, een crowdfundings platform gevormd en kunnen wijken aan de slag met een online buurtplatform. Deze producten zullen in 2018 geëvalueerd worden.

2. Actieve inwoners.

De vrijwilligerscentrale is in 2017 volledig op de schop gegaan en is dé plek voor vrijwilligers voor informatie en training. Op basis van de eerste ervaringen ontwikkelen we door in 2018. Het team bewonersondersteuning werkt samen met inwoners aan leefbaarheidsagenda’s van de wijk. Buurt Bestuurt sluit hier op aan. Ook investeren we in de participatie van kwetsbare groepen en jongeren. Tot slot zijn sport-, jeugd- en cultuurverenigingen belangrijke verbinders in de wijken.

3. Iedereen kan meedoen.

We nemen belemmeringen weg zodat mensen mee kunnen doen. We hebben aandacht voor kwetsbare groepen in Venlo: mensen met een beperking, mensen in armoede, statushouders of lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders. De subsidieregel Zorg voor elkaar ondersteunt dit.

4. Kracht van het netwerk en onafhankelijke cliëntondersteuning.

We geloven in de kracht van een sociaal netwerk. Dit vraagt met name bij beroepskrachten een andere houding. Zo nodig worden beroepskrachten hiertoe getraind. We bieden onafhankelijke en informele cliëntondersteuning actief aan, om (kwetsbare) mensen te stimuleren hun eigen plan op te stellen voordat ze een keukentafelgesprek ingaan.

5. Mantelzorg en informele zorg.

Mantelzorgwaardering en de hervorming van de steunpunten tot kenniscentra blijven speerpunten. We willen overbelasting en eenzaamheid bij mantelzorgers voorkomen; zowel de beroepskracht als de wijk heeft hier aandacht voor.

6. Leertraject vitale gemeenschappen en C2C.

In 2017 is gestart met het leertraject vitale gemeenschappen en C2C voor medewerkers binnen het sociale domein van de gemeente Venlo gericht op het concreet maken van onze nieuwe rol in relatie tot onze inwoners. Mogelijk verbreden we in 2018 het leertraject naar alle medewerkers van de gemeente Venlo.

7. De subsidieregel Zorg voor elkaar

De subsidieregel maatschappelijke participatie is ingegaan vanaf 2017 en is aangepast op basis van de eerste ervaringen. De subsidieregel heeft een nieuwe naam: Zorg voor elkaar. Het doel van deze subsidieregel is zorg voor elkaar te stimuleren, maatschappelijke participatie (meedoen) te bevorderen en belemmeringen bij kwetsbare inwoners weg te nemen. We stimuleren en ondersteunen vrijwilligersinitiatieven die hier een bijdrage aan leveren.

Vanaf 2018 willen we meer focus aanbrengen aan een integrale uitvoering van onze ambitie zoals beschreven in de sociale structuurvisie. Algemene voorzieningen worden nog onvoldoende benut; we zien kansen om dit te versterken zodat minder duur maatwerk nodig is.

Gemeenschapsaccommodaties

2018 is het 2e volle jaar van het uitvoeringsplan 2016-2020. Het gaat in dit plan enerzijds om het verlenen van subsidies voor exploitatiesteun voor gemeenschapsaccommodaties met een verlieslatende exploitatie en subsidies voor functieverbetering van gemeenschaps-accommodaties van derden. Anderzijds gaat het om de uitvoering van eigenaarstaken (waaronder eigenaarsonderhoud en doorpakken met de huurharmonisatie bij eigen gemeenschapsaccommodaties, zodra hiervoor aanleiding is). Eind 2018 maakt het college een tussenbalans op aan de hand waarvan wordt bezien of het uitvoeringsplan dient te worden bijgesteld en/of verlengd.

De integrale plannen voor gemeenschapsaccommodaties die in het kader van het meerjarenuitvoeringsprogramma 2016 - 2020 worden opgesteld zijn er op gericht om de functionaliteit, de kwaliteit en de bedrijfsvoering te verbeteren. Het gaat om plannen voor D’n Dörpel, de Bantuin, de Witte Kerk en de Zuidpilaar, alsook om het opstellen van een programma van eisen en een locatieadvies m.b.t. de definitieve huisvesting van instellingen, die nu (tijdelijk) in de Haandert te Tegelen gehuisvest zijn, en de Tegelse bibliotheekvestiging.

Gelet op de stand van zaken van de planvoorbereiding, het ontbreken van urgentie om in 2018-2019 in voornoemde accommodaties te investeren en de primaire investeringsbehoeften, hebben wij gemeend u niet nu een voorstel te doen voor een extra raadskrediet om de plannen uit te werken. Bij de voorbereiding van de begroting 2019 kan opnieuw worden bezien of hiervoor een extra raadskrediet kan worden aangevraagd.

Voor de (beperktere) kosten van de nadere uitwerking en (mogelijk gefaseerde) uitvoering van de nog in voorbereiding zijnde plannen voor de Witte Kerk en de Bantuin is dekking aanwezig binnen het huidige budget gemeenschapsaccommodaties.

Voor wat betreft MFA Op den Berg is in 2017 een plan ontwikkeld waarin naast onderwijshuisvesting en gymnastiekruimte ook het Huis van de wijk wordt betrokken. In 2018 zal dit plan worden uitgewerkt.

Huizen van de wijk

In de Huizen van de wijk vinden de Open inloop activiteiten plaats, wordt informatie & Advies gegeven en worden sociale wijkteams ondergebracht. In 2017/ 2018 wordt gewerkt aan het herijken van het concept en het indikken van het aantal locaties op basis van een (beknopte) visie/afwegingskader als onderdeel van de heroverwegingen binnen de taskforce evenwicht.

Ten aanzien van onder andere de functies Informatie en Advies en Open inloop lopen trajecten om tot een andere opdrachtgever- opdrachtnemer relatie te komen, waarbij de gemeente het WAT bepaalt en de aanbieders het HOE (zie verder onder Ontwikkelen en versterken algemene voorzieningen). Ook vindt een herijking van de sociale wijkteams plaats, zie aldaar. Deze trajecten zijn mede bepalend voor het vervolg van het herijkingstraject Huizen van de wijk. Deze trajecten worden dan ook in samenhang met elkaar vormgegeven.

Sommige accommodaties vergen een fysieke aanpassing om de functies van het Huis van de Wijk te kunnen herbergen. In het kader van het in 2016 vastgestelde accommodatiebeleid is een uitvoeringsplan opgesteld voor de gemeenschapsaccommodaties. Daar waar sprake is van huisvesting van het Huis van de wijk in een gemeenschapshuis, waarvoor een integraal plan wordt opgesteld, zullen beide uitvoeringstrajecten ineen vloeien.

Van SAM-fonds naar buurtbudgetten

Vanuit het SAM-fonds worden leefbaarheidsinitiatieven ondersteund via subsidies aan inwoners. Jaarlijks krijgen rond de 130 initiatieven op een laagdrempelige manier financiële ruggensteun om opgepakt en uitgevoerd te kunnen worden. In 2018 vindt de voorbereiding plaats van de doorontwikkeling naar het werken met buurtbudgetten in 2019. Vooruitlopend hierop wordt in 2018 alvast voor Vastenavondkamp een buurtbudget vrijgemaakt in het kader van de topprioriteit voor integrale aanpak vergeten Blerickse wijken. Het SAM-fonds en de huidige wijkprojectgelden gaan onderdeel uitmaken van de toekomstige buurtbudgetten. Bij het werken met buurtbudgetten wordt naast het initiatief nemen en de uitvoering van initiatieven ook de beslissing over toekenning van initiatieven bij bewoners zelf gelegd. Dit past in de ontwikkeling van loslaten in vertrouwen.

Topprioriteit voor integrale aanpak Blerickse wijken

Op 28 juni 2017 is in de raad de motie “Topprioriteit voor integrale aanpak vergeten Blerickse wijken” aangenomen. In het aanpakdocument Stadsdeelontwikkelingsplan Blerick dat op 18 juli 2016 is vastgesteld en ondertekend door de 3 samenwerkende partijen, de woningcorporaties Antares, Woonwenz en de gemeente Venlo, is onder andere opgenomen dat er een integrale gebiedsvisie voor Blerick komt. Het afgelopen jaar is met partijen gewerkt aan het concretiseren van deze opgave. Het gaat daarbij om de bouwstenen sociaal maatschappelijk, ruimtelijk-fysiek en sociaal economisch, de analyse van feiten en cijfers over dit stadsdeel en het benoemen van de thema’s die om aanpak vragen. Tevens zal een concreet uitvoeringsprogramma worden toegevoegd voor de (middel)lange termijnopgaven. De verwachting is dat dit plan eind 2017/ begin 2018 gereed is.

Zorg- en veiligheidshuis (ZVH)

Vanuit diverse innovatietafels (waar ook aanbieders en cliëntenafvaardiging bij plaatsnemen) is één regiovisie voor de bijzondere doelgroepen Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang vormgegeven. Deze regiovisie omvat de jaren 2017 tot en met 2019. Vanaf 2020 worden de beschikbare middelen voor de maatschappelijke opvang en beschermd wonen door gedecentraliseerd naar alle individuele gemeenten. De centrum gemeenterol van de gemeente Venlo komt vanaf die datum te vervallen. De gemeenten in Noord- en Midden Limburg hebben afgesproken dat zij de taken zoveel als mogelijk lokaal in willen gaan bedden en daar waar sprake zal zijn van regionale samenwerking dit op de schaal van Midden-Limburg en op de schaal van Noord-Limburg zal zijn. Tot en met 2019 blijft het ZVH het uitvoerende orgaan voor de regionale zorgtaken. Waarschijnlijk zullen nog enkele regionale zorgtaken voor Noord Limburg vanaf 2020 in het ZVH ondergebracht worden. Dit zal in 2017 en 2018 verder uitgewerkt worden.

Door gebiedsgericht te werken is de aansluiting met de sociale wijkteams verbeterd. De samenwerking met Veilig Thuis, de ambtelijke en bestuurlijke aansturing en de toekomstige organisatievorm van het ZVH blijven punten van aandacht.

Beschermd wonen

In de komende periode gaan wij samen met een vertegenwoordiging van de regiogemeenten en aanbieders op zoek naar manieren om deze maatwerkvoorzieningen beter te laten aansluiten bij de behoeften van burgers die van deze voorziening gebruik maken. Daarbij zetten wij vooral in op het tijdelijk gebruik van deze voorziening en een soepele overgang naar lichtere vormen van ondersteuning. Deze voorstellen tot transformatie en innovatie komen terug in de inkoopvoorwaarden.

Ontwikkelen en versterken van algemene voorzieningen

Een van de belangrijkste conclusies uit de tussenevaluatie sociaal domein is, dat de transformatie en de beweging op de trap van oplossingen richting de “voorkant” - eigen kracht, kracht van de samenleving, gebruik van algemene voorzieningen – onvoldoende benut worden om maatwerkvoorzieningen te voorkomen. Het beschikbaar zijn van voldoende en passende algemene voorzieningen, die kunnen worden ingezet ter vervanging van maatwerk is essentieel om de transformatie te laten slagen. En nodig om de kostenbesparing te bereiken die nodig is om de ondersteuning in het sociaal domein binnen het budgettair kader te kunnen realiseren.

Te veel voorzieningen zijn “achter de keukentafel” beland en daarmee niet meer algemeen toegankelijk en duurder geworden. De relatie opdrachtgever-opdrachtnemer dient opnieuw vorm te krijgen in een andere manier van inkopen, waarbij de gemeente bepaalt WAT de zorgaanbieder moet bereiken met de cliënt en de zorgaanbieder bepaalt HOE dat het beste kan worden bereikt, de zogenaamde prestatiegerichte inkoop.

Inmiddels loopt een aanbestedingstraject voor algemeen maatschappelijk werk, wat nu onderdeel is van de uitvoeringsteams individuele ondersteuning, maar wat we weer expliciet als algemene voorziening positioneren, op basis van prestatiegerichte inkoop. Met aanbieders van andere algemene (welzijns-)voorzieningen zijn binnen de lopende overeenkomsten nieuwe afspraken gemaakt over de te leveren prestaties. De aanbieders op dit terrein hebben daarbij het initiatief genomen tot intensieve samenwerking, hetgeen wij zeer toejuichen.

Met aanbieders van de open inloop is inmiddels een vergelijkbaar traject opgestart binnen de huidige raamovereenkomsten.

Doel van alle afspraken met deze aanbieders is, dat zij binnen de voor hen beschikbare budgetten in staat zijn om een deel van de huidige toeloop naar maatwerkvoorzieningen “af te vangen”, doordat zij laagdrempelige ondersteuning bieden.

Ook veranderen de rollen van de gemeente en de aanbieders. De gemeente zal met name opereren vanuit haar rol als opdrachtgever en de aanbieders vanuit de rol als opdrachtnemer. Om met elkaar goed zicht te houden op het bereiken van de afgesproken doelen, maken we ook afspraken over hoe we monitoren en met welke indicatoren. Ook zullen we hier regelmatig het gesprek met elkaar over voeren. Daarvoor dient het gemeentelijk accountmanagement versterkt te worden.

De nieuwe overeenkomsten c.q. de aangepaste afspraken zullen per 1 januari 2018 in werking treden. Inhoudelijk gezien zal de doorontwikkeling van de voorzieningen ook in 2018 verder vorm krijgen.

Herijking sociale wijkteams

In het kader van de herijking van de sociale wijkteams en opdracht tot besparing van de kosten in het sociaal domein gaan we de volgende zaken organiseren en realiseren:

· De sociale wijkteams leggen de focus op vraag verheldering met de burger, het arrangeren van maatwerkvoorzieningen, het regie voeren op het leefzorgplan (bereiken van de doelen) en het zijn van contactpersoon voor vindplaatsen en verwijzers.

· De verbinding van het domein werk en inkomen met de toegangsfunctie, vanuit de integrale aanpak van sociale wijkteams, is gerealiseerd. Juist vanuit de wetenschap dat inkomens/schuldenproblematiek vaak aan de basis ligt van andere problemen van burgers, is dit een speerpunt in onze aanpak. Doel daarmee is ook het voorkomen van zwaardere problematiek en de inzet van effectievere arrangementen/ondersteuning.

· Voor de complexe casuïstiek organiseren we een stedelijk wijkteam+, dat ook haar specialistische kennis inzet voor de sociale wijkteams. Ook hierbij geldt: opschalen als nodig, afschalen zo snel als mogelijk. Daarmee wordt ook de integratie van taken en doelgroepen van o.a. zorg- en veiligheidshuis, regionaal team en lokaal interventieteam gerealiseerd.

· De werkzaamheden van de uitvoeringsteams jeugd en individuele ondersteuning, die gericht zijn op ondersteuning en zorg aan de burger, worden teruggelegd bij de professionele aanbieders. Het sociaal wijkteam is gericht op de taken die samenhangen met de toegangsfunctie.

· Wijk teamleden zijn verbonden met huisartsenpraktijken, jeugdartsen en onderwijsorganisaties. Daarmee zetten we vroegtijdig in op laagdrempelige ondersteuning en optimale inzet van de mogelijkheden van de voorzieningen in de wijk en versterking van de burger. Oplossingen in het sociale domein kunnen medische problemen terugdringen of voorkomen. Wijkteam leden presenteren zich en leggen directe contacten met de praktijken. Doel is minder directe doorverwijzingen van de huisarts naar gespecialiseerde jeugdzorg.

· Structurele samenwerking van de wijkverpleegkundigen met het wijkteam en de huisartsen is geborgd. Daartoe loopt in 2016/2017 een pilot in de wijk Tegelen en zullen in 2018 de goede resultaten geborgd en verder doorontwikkeld worden met de Zorgverzekeraars en aanbieders.

· Vanuit efficiency-oogpunt en in relatie tot de focus van taken van het sociale wijkteam, reduceren wij het aantal sociale wijkteams (nu 12). Uitgangspunt blijft koppeling aan en present in de wijken; de wijkteams zijn de ogen en oren van de wijk.

Herijking proces en beleid woningaanpassingen

De herinrichting van het proces van de maatwerkvoorziening ‘woningaanpassingen’ vindt nog in 2017 plaats. De herinrichting van dit proces begint bij een ondersteuningsvraag voor een woningaanpassing en eindigt bij het opleveren van een eventuele woningaanpassing. Gebleken is dat dit proces efficiënter ingericht kan worden, waardoor kostenbesparingen mogelijk zijn. Mogelijk zijn hiervoor ook beleidsaanpassingen nodig. In dat geval zal hiervoor zo nodig eind 2017/begin 2018 een voorstel aan de raad worden voorgelegd.

Toezicht en handhaving en aanpak fraude

Er is een toezichthoudend ambtenaar voor de 7 gemeenten aangesteld. Vóór 2018 wordt regionaal een evaluatie gehouden en bezien hoe en wat voor 2018 nodig is. De toezichthoudend ambtenaar heeft zowel een proactieve als een reactieve rol: hij kan zelf, eigener beweging een onderzoek instellen en reageert op meldingen van aanbieders, burgers en professionals.

In 2018 is er een aanpak gericht op het voorkomen van onrechtmatigheden en bestrijding van fraude binnen de Wmo en Jeugdwet. Daarbij wordt aangehaakt op de aanpak vanuit de Participatiewet. We zetten zoveel als mogelijk in op preventie, het voorkomen van. Ten behoeve van de handhaving bij fraude in het kader van de Wmo/ jeugdwet worden daartoe de processen en verantwoordelijkheden ingeregeld.

Maatwerkvoorzieningen jeugd

Om meer grip te krijgen op de omvang van de maatwerkvoorzieningen jeugd wordt er vanaf 2018 prestatiegericht jeugdhulp ingekocht. In 2018 wordt passend bij deze systematiek gewerkt met volumeafspraken. Hierbij laten we de vooraf gestelde producten los en laten we aan de aanbieders hoe zij de jeugdige het beste kunnen ondersteunen. Hiermee besparen we op administratieve lasten.

In 2018 zijn er geen uitvoeringsteams meer actief in Venlo. De cliënten die door het uitvoeringsteam werden ondersteund worden warm overgedragen naar aanbieders, die deze cliënten gaan ondersteunen.

De opgebouwde samenwerking en verbinding met de partners in het gedwongen kader (jongeren met een maatregel Jeugdbescherming en Jeugdreclassering) wordt in 2018 geborgd in het wijkteam+.

Maatschappelijke Opvang

Per 1 januari 2018 zal een nieuwe opvangconcept beschikbaar zijn. Het betreft flexibele opvang met veel aandacht voor de kansen en mogelijkheden van de individuele burger. Het doel is om (potentieel) dakloze burgers zo snel mogelijk naar een vorm van wonen te leiden met voor hen passende begeleiding.

Het versterken van de positieve gezondheid van onze inwoners

Op grond van de Wet publieke gezondheid (WPG) moet iedere gemeente een gemeentelijk gezondheidsbeleid vaststellen. De nota Lokaal gezondheidsbeleid 2017-2020 “Vitaal Venlo” is op 29 maart 2017 unaniem vastgesteld door de gemeenteraad. Hoofddoel is het creëren van de juiste voorwaarden voor een gezonde(re) bevolking en een gezonde fysieke en sociale omgeving. Daarmee geeft dit beleid invulling aan de trede ‘preventie’ in het sociale domein. In de nota zijn drie speerpunten voor zowel jeugd als voor ouderen vastgelegd, waaronder overgewicht, bewegen, eenzaamheid en dementie. Het beleid wordt nader uitgewerkt op basis van vier centrale uitgangspunten:

1 We werken volgens de visie Positieve gezondheid

2 Inlopen van gezondheidsachterstanden (focus op kwetsbare groepen)

3 We werken met erkende interventies

4 We werken wijkgericht en op basis van behoeften van inwoners

Per 2018 worden gemeenten verantwoordelijk voor het rijksvaccinatieprogramma. De GGD blijft de uitvoering doen, maar wordt per 2018 via de gemeentelijke bijdrage hiervoor gefinancierd. Gemeenten ontvangen hiervoor middelen van het Rijk op basis van budgetneutraliteit.

Werken aan vitaliteit moet al beginnen bij (jonge) kinderen. Dit doen we onder andere door het voortzetten van een structurele en integrale aanpak, met Jongeren op Gezond Gewicht ( jogg.venlo.nl ) en het ondersteunen van scholen via De Gezonde School aanpak (www.gezondeschool.nl).

Preventie voor volwassenen & ouderen

In het kader van de vergrijzing en de stijgende trend van (chronische) ziekten en -aandoeningen werken we actief aan het zelfredzaamheid houden van volwassen en met name ouderen. Ondersteuning bij – en mantelzorg voor – mensen met dementie en ouderdomsdepressie zijn daarbij belangrijke aspecten. Dit gebeurt onder meer via de recent ingezette beweging naar een ‘dementievriendelijke gemeenschap’, mede n.a.v. de motie Holla (10-2016)

Preventieve jeugdzorg

De preventieve jeugdzorg is vanaf 2018 integraal onderdeel van de ontwikkeling en versterking van algemene voorzieningen, waaronder algemeen maatschappelijk werk. Er wordt ingezet op het verhogen van de zelfredzaamheid: weerbaarheid, zelfstandigheid, participeren naar vermogen en eigen regie/verantwoordelijkheid. Er is aandacht voor kwetsbare wijkbewoners, waaronder jongeren zonder startkwalificatie/werk/opleiding, kwetsbare kinderen / jongeren, jonge ouders. Daarnaast is vroeg signaleren en maatschappelijk signaleren een thema. Waarbij aandacht is voor de doelgroep -9 maanden tot 100+ jaar. Inwoners moeten zich tijdig bewust zijn van mogelijke risicofactoren en ondersteuningsbehoeften en hebben oog voor elkaar. Voor wat betreft jongerenaccommodaties wordt, daar waar mogelijk, aansluiting gezocht bij de herijking van de Huizen van de Wijk.