In het streven naar meer transparantie, verbetering van het inzicht in de financiële positie en voor de vergelijking met andere gemeenten worden zowel in de begroting als jaarrekening een set van financiële kengetallen opgenomen. Kengetallen zijn getallen die de verhouding uitdrukken tussen bepaalde onderdelen van de begroting of balans. De kengetallen zijn het uitgangspunt voor de beoordeling van de financiële positie van de gemeente Venlo. Bij de vaststelling van de financiële verordening in 2016 zijn deze kengetallen door uw raad voorzien van streefwaarden waarbij tevens de context is aangegeven.
De kengetallen maken inzichtelijk over hoeveel (financiële) ruimte de gemeente beschikt om structurele en incidentele lasten te kunnen dekken of opvangen. Ze geven zodoende inzicht in de financiële weerbaar- en wendbaarheid. De kengetallen zullen in samenhang bezien worden, omdat ze alleen gezamenlijk en in hun onderlinge verhouding een beeld geven van de financiële positie.
De financiële positie is geen doel op zich en moet altijd bezien worden in het licht van de totale maatschappelijke opgave van de stad. Het te bereiken maatschappelijke rendement en de bijdrage aan de inhoudelijke beleidsdoelstellingen zijn hierbij van evident belang. De financiële positie is ondersteunend aan het afwegingsproces en moet het bestuur helpen verantwoorde keuzes te kunnen maken voor de (middel)lange termijn.
Samenvatting beoordeling onderlinge verhouding tussen de kengetallen (financiële positie)
In deze paragraaf wordt verderop uitgebreid ingegaan op de analyse en individuele beoordeling van de financiële kengetallen. In onderstaande tabel is een samenvatting opgenomen van de financiële kengetallen.
Financiële kengetallen | Streef- Waarde | 2016 Rekening | 2017 Begroting* | 2018 Begroting | 2019 Begroting | 2020 Begroting | 2021 Begroting | |
Netto schuldquote | < 130% | 83% | 90% | 96% | 98% | 99% | 98% | |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | < 100% | 69% | 81% | 86% | 89% | 90% | 88% | |
Solvabiliteitsratio | >=20% | 14% | 10% | 8% | 9% | 9% | 9% | |
Grondexploitatie | <35% | 4% | 3% | 2% | 2% | 2% | 1% | |
Structurele exploitatieruimte | >= 0% | -1,0% | -3,5% | -0,5% | 0,0% | 0,2% | 0,4% | |
Belastingcapaciteit | <= 105% | 98% | 98% | 97,5% | 97,7% | 97,8% | 100% | |
Weerstandsvermogen | >=1 | 0,68 | 0,09 | 0,78 | 0,76 | 0,81 | 0,83 |
* Begroting na wijziging, inclusief prognose VoRap 2017
Uit de analyse blijkt dat de financiële positie van onze gemeente substantieel verslechterd is dan is weergegeven in de begroting 2017-2020. In de jaarrekening 2016 is al aangegeven dat als gevolg van het substantieel negatieve resultaat 2016 en het structurele karakter hiervan binnen het budgettair kader sociaal domein de kengetallen verslechteren die een relatie hebben met het beschikbare eigen vermogen. Voor de periode 2016 t/m 2018 verwachten wij op basis van de geprognosticeerde tekorten bijna € 40 miljoen in te teren op ons vermogen, specifiek de algemene reserves.
Zowel de ratio weerstandsvermogen als de solvabiliteitsratio bevinden zich fors onder de door u vastgestelde streefwaarden. De herstructurering van het eigen vermogen is noodzakelijk om niet geconfronteerd te worden met een negatieve algemene reserve. Ondanks deze herstructurering bevindt zich de ratio weerstandsvermogen meerjarig onder de 1,0 waarmee we over onvoldoende weerstandsvermogen beschikken en bovendien niet voldaan wordt aan de voorwaarde van de provincie om deze met ingang van 2018 op minimaal 1,0 te hebben.
De structurele exploitatieruimte is in 2017 fors negatief. Dit wordt veroorzaakt door het geprognosticeerde tekort in de VoRap 2017. Ook voor 2018 is het kengetal nog lager dan de streefwaarde van >=0%. Vanaf 2019 herstelt de structurele exploitatieruimte zich. Wij verwachten door het treffen van structurele (bijsturings)maatregelen weer structureel positieve exploitatieruimte te realiseren.
De schuldquotes, grondexploitatie en de belastingcapaciteit bevinden zich binnen de door uw raad vastgestelde streefwaarden en laten een stabiele meerjarige ontwikkeling zien.
Opgemerkt wordt dat de lage waarde van de grondexploitatie genuanceerd dient te worden, omdat onze gemeente voor materiële bedragen deelneemt in- en financieringen heeft verstrekt aan BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo en BV Campus Vastgoed Greenport Venlo.
Individuele beoordeling kengetallen
Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
De netto schuldquote geeft aan hoe hoog de netto schuld is ten opzichte van de inkomsten. Hoe hoger de inkomsten, des te meer schulden een gemeente kan aangaan. Het kengetal geeft aan in hoeverre de schulden zich verhouden tot de jaarlijkse inkomsten. Bij de inkomsten wordt uitgegaan van inkomsten vóór bestemming van reserves, omdat de inzet van reserves geen inkomsten zijn. De VNG heeft als richtlijn dat bij een schuldquote hoger dan 130% er sprake is van een zeer hoge schuld en bij een schuld tussen de 100% en 130% moet er voldoende aandacht zijn.
In de netto schuldquote bevinden zich ook gelden die uitgeleend zijn aan derden. Hoewel over de verstrekte leningen een risico gelopen wordt, kan verondersteld worden dat deze middelen worden terugbetaald. De netto schuldquote wordt daarom ook weergegeven gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen. Uw raad heeft aan de netto schuldquote en de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen streefwaarden vastgesteld van respectievelijk <130% en <100%.
Grafiek netto schuldquote
* Begroting na wijziging, inclusief prognose VoRap 2017
Grafiek netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
* Begroting na wijziging, inclusief prognose VoRap 2017
De netto schuldquotes laten voor de periode 2018 - 2021 een stabiele ontwikkeling zien. De schuldquotes bevinden zich zowel onder de door uw raad vastgestelde streefwaarden als de door de VNG afgegeven richtlijn. Meerjarig gezien zijn ze wel hoger dan in de begroting 2017 - 2020 voorzien. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de geprognosticeerde tekorten 2016-2018.
Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de weerbaarheid van de gemeente. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe hoger de weerbaarheid. Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal. De solvabiliteitsratio geeft weer welk deel van de waarde van de stad (investeringen) gefinancierd is met eigen geld. Hoe hoger de ratio hoe groter het deel van de investeringen dat gefinancierd is met eigen geld. Uw raad heeft een streefwaarde van >= 20% vastgesteld.
Grafiek solvabiliteitsratio
* Begroting na wijziging, inclusief prognose VoRap 2017
De solvabiliteitsratio bedraagt in 2018 8% en in 2021 9%. Dit is een substantiële daling ten opzichte van de begroting 2017 - 2020 (15%) en bevindt zich ver onder de streefwaarde van 20%. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de (geprognosticeerde) tekorten over 2016 tot en met 2018. Versterking van het weerstandsvermogen is een belangrijk aandachtspunt.
De solvabiliteitsratio kan verder worden verbeterd door ofwel meer reserves aan te gaan houden (sparen door een begrotingsoverschot) ofwel door minder te investeren, waardoor de financieringsbehoefte lager wordt en er minder geleend hoeft te worden.
Grondexploitatie
Grondexploitaties kunnen een forse impact hebben op de financiële positie van een gemeente. Indien gemeenten leningen hebben afgesloten om grond te kopen voor (toekomstige) projecten om deze op termijn te verkopen hebben zij een schuld. Bij de beoordeling van een dergelijke schuld is het van belang om te weten of deze schuld kan worden afgelost wanneer de verkopen worden geëffectueerd. Van de opbrengst van de verkopen kan immers de schuld worden afgelost.
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. Wanneer de waarde van de grond laag is, loopt een gemeente relatief weinig risico maar is er relatief weinig waarde om de schuld te kunnen verlagen uit grondverkopen. Uw raad heeft een streefwaarde van <35% vastgesteld.
Grafiek grondexploitatie
* Begroting na wijziging, inclusief prognose VoRap 2017
De ratio grondexploitatie laat een redelijk 'stabiele' ontwikkeling zien die in positieve zin ver onder de streefwaarde bevindt. Enerzijds betekent dit dat het risico relatief gering is en anderzijds dat er relatief weinig waarde is om de schuld te kunnen verlagen.
Belangrijke kanttekening hierbij is dat in ogenschouw moet worden genomen dat de gemeente voor materiële bedragen deelneemt in - en financieringen heeft verstrekt aan BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo en BV Campus Vastgoed Greenport Venlo. Dit zijn entiteiten waarin de corebusiness wordt gevormd door grondexploitaties. Zouden de Venlose aandelen in deze grondexploitaties meegeteld worden dan zou het percentage beduidend hoger uitkomen dan de genoemde 2% in 2018.
Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is. Hierbij wordt gekeken naar de structurele baten en structurele lasten en deze worden vergeleken met de totale baten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder de rente en aflossing van leningen) te dekken. Over het algemeen geldt dus als richtlijn: hoeveel te hoger het kengetal structurele exploitatieruimte, hoeveel te gunstiger (en flexibeler) dit is voor de gemeente. Uw raad heeft de streefwaarde vastgesteld waarbij de structurele lasten gedekt worden door structurele baten (>=0%).
Grafiek structurele exploitatieruimte
* Begroting na wijziging, inclusief prognose VoRap 2017
De structurele exploitatieruimte is in 2017 fors gedaald, als gevolg van het geprognosticeerde tekort in de VoRap 2017. Ook in 2018 is de uitkomst nog negatief als gevolg van het begrotingstekort. Vanaf 2019 laat dit kengetal een stijgende lijn zien en komt dit ook weer boven de streefwaarde van 0%.
Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk zich verhoudt ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Het geeft weer wat de ruimte is om belastingen te verhogen ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Het is de bevoegdheid van uw raad met welke omvang de belastingen worden verhoogd. Om de flexibiliteit van de begroting te duiden ten opzichte van het landelijk gemiddelde heeft u een streefwaarde vastgesteld van <=105%.
Grafiek belastingcapaciteit
* Begroting na wijziging, inclusief prognose VoRap 2017
De indicator laat een dalende ontwikkeling zien ten opzichte van de jaarrekening 2016 en wordt met name veroorzaakt door de teruggave van een deel van de in rekening gebrachte afvalstoffenheffing uit de egalisatiereserve afvalstoffenheffing.
Geconcludeerd kan worden dat de totale woonlasten voor een gezin met een woning met gemiddelde WOZ-waarde in gemeente Venlo een positieve ontwikkeling kent. De ratio is niet veel lager dan het landelijk gemiddelde. Het laat de ruimte zien dat gemeente Venlo heeft om de structurele baten op korte termijn te vergroten ten opzichte van dat landelijk gemiddelde cijfer.
Weerstandsvermogen
Dit is de verhouding tussen de gekwantificeerde risico's, na het treffen van maatregelen, en de beschikbare middelen waaruit de risico's kunnen worden gedekt. Bij het kwantificeren van risico's wordt rekening gehouden met de kans van optreden. Uitgangspunt is dat er voldoende middelen voorhanden zijn om de gekwantificeerde risico's af te dekken. Uw raad streeft naar een waarde van de ratio van minimaal 1. Daarnaast heeft de provincie Limburg een voorwaarde gesteld dat de ratio vanaf het jaar 2018 minimaal 1 moet zijn in het kader van meerjarig repressief (standaard) toezicht.
Grafiek ratio weerstandsvermogen
* Begroting na wijziging, inclusief prognose VoRap 2017
Het weerstandsvermogen wordt verder toegelicht in de volgende paragraaf.