Inleiding
Dit hoofdstuk heeft tot doel om u, binnen de maatschappelijke context, de inhoudelijke en beleidsmatige kaders te schetsen welke betrekking hebben op deze meerjarenbegroting 2018-2021.
Venlo is een ambitieuze gemeente die de afgelopen jaren tegen de stroom in - en ondanks zwaar economisch weer – fors is blijven investeren in het mooier en beter maken van Venlo. Kortom in de toekomst van de stad en haar 100.000+ inwoners. Een toekomst die voor een stad als Venlo, met onder andere de voorspelde bevolkingskrimp, ook om een forse ambitie vraagt.
Maar na jaren van investeren, van ontwikkelen, van bewust en afgewogen risico’s nemen en pionieren zijn we nu genoodzaakt aan de rem te trekken. Wij hebben ons, net zoals in veel andere (centrum-)steden het geval is, verkeken op de kosten van de nieuwe taken die we er vanaf 2015 bij hebben gekregen. Enerzijds is het geld uitgegeven aan ondersteuning en zorg voor inwoners die dat nodig hadden. Anderzijds heeft dit meer gekost dan we in de begroting daarvoor hadden voorzien. Zoals u weet zijn er inmiddels gericht maatregelen genomen om herhaling in de toekomst te voorkomen.
Dat betekent echter ook dat niet alleen 2016, maar ook 2017 naar verwachting met een negatief financieel resultaat zal worden afgesloten. En gegeven de omvang van de opgave zal het ons naar verwachting dan ook niet eerder dan in 2020 lukken u een sluitend begrotingsjaar te kunnen presenteren.
Wij zijn van mening dat dit vraagt om uitzonderlijke maatregelen. Maatregelen die passend zijn bij de situatie. We moeten de balans herstellen, maar datgene wat in jaren is opgebouwd mag niet verloren gaan door een – weliswaar incidentele maar - grote financiële tegenvaller. Dat willen wij absoluut niet.
Dat betekent dat wij u voorstellen doen die moeten leiden tot versterking en herstructurering van ons eigen vermogen(onze financiële weerstand) en ook voorstellen die voortkomen uit wet- en regelgeving. Maar activiteiten die rechtstreeks bijdragen aan de toekomst van onze stad waar het voor de huidige en toekomstige inwoners goed wonen, leven, werken en recreëren is blijft onze aandacht behouden. Venlo is immers nog lang niet af.
Tijdens de het behandeling van de kadernota in de gemeenteraad heeft u als raad gekozen voor het basisscenario, ‘scenario A’, in combinatie met de dertien kaders die eveneens in de kadernota waren opgenomen. In algemene zin is er daarmee sprake van een bestuurlijke koers gericht op het ‘afmaken waaraan we zijn begonnen’ en een ‘moratorium’ op nieuwe grote bestuurlijke wensen. De organisatie moet haar aandacht richten op het inlopen van achterstallig onderhoud in de stad en binnen de organisatie. Dat laat onverlet dat Venlo nog steeds koerst op de twee hoofdopgaven uit de stadsvisie Venlo 2030, i.c. · ‘Venlo kennisstad’ - Versterking van de (groot-) stedelijke uitstraling van onze stad, en het (hoger- en beroeps-) onderwijs en; · ‘Venlo sociale stad’- Het bieden van een stevig sociaal vangnet.
Koersbehoud dus. Echter, wellicht -gegeven actuele financiële situatie vooralsnog- in een lager tempo en bijgesteld ambitieniveau. Tijdens de besluitvorming in uw raad op 28 juni jl. heeft u, afgezien van het vaststellen van het voorgestelde scenario en de kaders, een aantal uitspraken gedaan welke wij eveneens hebben gehanteerd bij de weging van de voorstellen die onderdeel uitmaken van deze begroting.
Dit betekent dat Venlo pas op de plaats maakt, eerst afmaakt waar het aan is begonnen. Meer energie dus in het verder op orde brengen van de basis. Binnen dit scenario past, naast onze dienstverlening aan inwoners zoals bereikbaarheid, het verbeteren van de archivering en het verminderen van wachttijden, ook voortzetting van de initiatieven op het gebied van wijkgericht werken, sociale innovatie en cocreatie.
Rekening houdend met de raadsverkiezingen in maart volgend jaar en de actuele financiële problematiek waarin de organisatie verkeert, lijkt het verstandig om buitengewoon terughoudend te zijn met eventuele nieuwe wensen en ambities. ‘Het dak repareren’ en aansterken is het devies. Achterstallig onderhoud in de organisatie en aan de stad repareren, ruimte voor vervangingsinvesteringen en onze financiële positie verbeteren.
Het voeren van een stringent begrotingsbeleid en toepassing van de door u vastgestelde regels budgetdiscipline blijft ook de komende periode randvoorwaardelijk om binnen de door u vastgestelde financiële kaders te blijven. We verleggen het accent van nieuwe investeringen naar (achterstallig) onderhoud aan de stad en de organisatie en van de binnenstad naar onze kernen en wijken. In financiële zin betekent dit dat er in deze begroting vrijwel geen middelen beschikbaar komen voor nieuwe ambities anders dan het in stand houden van de bestaande activiteiten en ambities.
Beleidsmatige ontwikkelingen
Gegeven het voorafgaande heeft u tijdens het raadsdebat een beperkt aantal aanscherpingen aangebracht welke door ons zijn meegewogen bij het formuleren van begrotingsvoorstellen. Zo heeft u, bij motie, indringend opgeroepen om gegeven de robuuste economische groei binnen de bestaande middelen zowel ambtelijke capaciteit als budget vrij te maken, met bijzondere aandacht voor de groep 45+ers. Deze motie hebben wij overgenomen en vertaald in een aanvalsplan dat u binnenkort zal worden aangeboden.
Verder heeft u tijdens het kadernotadebat een raadsmotie ingediend waarin u door herschikking twee formatieplaatsen reserveert in de personeelskosten en ons oproept om extra ruimte vrij te maken voor grensoverschrijdende samenwerking. Hoewel wij deze motie hebben overgenomen, is deze vorm van dekking niet mogelijk. Op dit moment wordt op deze activiteit gebruik gemaakt van (ongedekte) boventalligheid en dit verlengen na het vertrek van de betreffende medewerkers achten wij niet gewenst. U treft hiertoe een daartoe strekkend begrotingsvoorstel aan waarbij wij u voorstellen om hiervoor jaarlijks €80.000,- in te zetten.
Ten aanzien van de ambitie om Venlo (blijvend) te positioneren als leidende stad en regio op het gebied van Cradle tot Cradle heeft u ons opgeroepen om een traject te starten gericht op een lobby om de stad en de regio in positie te brengen op het gebied van Nachhaltigkeit/ C2C. Weliswaar wees u ons op de gunstige effecten die C2C mogelijk heeft op het welzijn van onze medewerkers en op het onderhoud van ons stadskantoor, dat maakt nog niet dat we deze ook concreet in financiële zin kunnen verzilveren en omzetten in formatie en beleidsmiddelen. Daarom hebben we daarover dan ook een concreet, zij het relatief bescheiden, voorstel in deze begroting opgenomen.
Ook van uw motie ten aanzien de inclusieve samenleving hebben wij met belangstelling kennis genomen en de inhoud ervan onderschrijven wij. Van harte. Middelen hiervoor reserveren in de programmabegroting, o.a. heel concreet voor Roze Zaterdag in 2019 lijkt ons, gegeven de onzekerheid met betrekking tot de hoogte van de begrote gemeentelijke bijdrage, op dit moment echter nog niet opportuun. Inclusiviteit betekent in onze ogen daarnaast ook, het realiseren van een inclusieve gemeenschap, in het verlengde van bestaande activiteiten inclusief de daaraan verbonden middelen. Geen nieuw geld dus, maar gerichte inzet daarvan.
De urgentie die u heeft verwoord in de motie ‘Topprioriteit voor integrale aanpak vergeten Blerickse wijken’ onderstrepen wij. Binnen de bestaande middelen bezien wij de mogelijkheden om deze versneld en ontschot als buurtbudget ter beschikking te stellen, te beginnen in 2018 in Vastenavondkamp en na een evaluatie in 2019 ook andere wijken.
2018 is het jaar waarin we door middel van een pakket (bijsturings)maatregelen verder werken aan het financieel evenwicht binnen het sociaal domein. Naar verwachting bereiken we dit evenwicht in 2019. Daarnaast is 2018 ook het jaar waarin we starten met de voorbereidingen voor de invoering van de Omgevingswet. Dit vraagt van onze organisatie een buitengewoon grote, ook financiële inspanning waarvoor wij in de aanloop naar de invoering per 1 januari 2020 middelen in deze begroting middelen hebben voorzien.
Voor de realisatie van een multifunctionele accommodatie (MFA) Op den Berg wordt in deze begroting een krediet beschikbaar gesteld. Een combinatie van een school, een gymzaal, een huis van de wijk en kinderopvang met C2C ambitie.
U bent het afgelopen jaar geïnformeerd over de organisatieontwikkeling en over de investeringen die nodig zijn om onze organisatie weer toekomstbestendig te maken èn te houden. Om dit mogelijk te maken hebben wij een investeringsplan laten opstellen waarbinnen wij, gelet op de geringe financiële armslag, keuzes hebben moeten maken. U treft deze in deze begroting aan, inclusief een voorstel ten aanzien van de omvang van de hiervoor benodigde middelen.
Om al deze inspanningen financieel te kunnen dekken hebben wij ook tot een aantal maatregelen besloten, zoals het eenmalig overslaan van de compensatie voor inflatie. Dat betekent dat onze organisatie en de organisaties die deels van onze bijdrage afhankelijk zijn hiervoor in 2018 niet worden gecompenseerd. Een uitzondering hebben we echter gemaakt voor het sociaal domein, omdat wij een dergelijke ingreep binnen dit domein op dit moment -gegeven de uitzonderlijke omstandigheden- niet wenselijk achten. Verder stellen wij u voor om de regeling Kunst in de Openbare Ruimte (KOR) vanaf 2019 te beëindigen en in 2018 eenmalig een bedrag van €425.000,- te onttrekken aan de reserve Bodem.
Tot slot hebben we ook opdrachten gegeven die in de nabije toekomst tot nieuwe perspectieven moeten leiden en vrijval van middelen.
In de afzonderlijke programma's treft u de inhoudelijke keuzes aan welke wij u, ter beoordeling, voorleggen. Graag gaan wij hierover met u het gesprek aan.